Draaiorgel “De Tony” heeft haar naam te danken aan de dochter van de bouwer, de heer Wim Minning. Het orgel heeft ongveer 20 jaar gespeeld in Rotterdam en heeft in oktober 2005 een andere eigenaar gekregen met Huizen (N.H.) als standplaats. Nadat de Tony in ons bezit kwam, hebben wij een vibraton laten bouwen en deze in de buik geplaatst. Hierdoor krijgt het orgel in sommige muziekpassages een andere klank.
De Renault Goëlette
Om het orgel een nostalgische sfeer te geven, is het geplaatst op een Renault Goëlette uit 1953. Na lang zoeken, is er één gevonden in Frankrijk. Helaas bleek de auto te kort voor de Tony. De Goëlette is op zeer professionele wijze doorgezaagd en 1,5 meter verlengd. Daarna is de auto door het RDW goedgekeurd en voorzien van een kenteken. Ook weer in de nostalgische sfeer is gekozen voor donkerblauwe kentekenplaten.
De Lister motor
Echt ouderwets is het draaien met de hand. Helaas is dit bijna geen doen, dus is er gekozen voor een 1 cilinder Listermotor. Deze uit 1932 afkomstige “machine” draait met zijn 550 toeren met een canvasband het orgelwiel aan. Voor de zekerheid is er ook een elektromotor geplaatst zodat we altijd verzekerd zijn van muziek…
Jeugdsentiment
Thor is opgegroeid in Purmerend en daar speelde een draaiorgel die men op een Goëlette had geplaatst. Toen hij acht jaar was en de Goëlette een keer voorbij reed zei hij tegen zijn vader: ‘Kijk, pap! Daar wil ik ook wel een keer in mee!’ Vader was lid van de plaatselijke rotaryclub en één van de drie hobbyisten, die met de Goëlette en het draaiorgel bezig waren, kende hij daarvan. Een afspraak voor de kleine Thor was dus snel gemaakt. Hij is tot aan zijn pubertijd eigenlijk altijd met deze combinatie mee op pad geweest. Maar toen kwamen de meisjes en wat al niet meer zij in beeld. Bovendien verhuisde de hobbyisten naar een andere stad en dus werd het praktisch onmogelijk.
Dit draaiorgel heette “De Gouden Leeuw” en de combinatie met de Goëlette is altijd bij hem in zijn gedachte gebleven.
Een eigen draaiorgel
De herinneringen aan de mooie tijd met draaiorgel “De Gouden Leeuw” was voor Thor een aanleiding om zich meer in draaiorgels te gaan verdiepen. Hij wist het telefoonnummer van Piet Arzbach, één van de drie hobbyisten van vroeger, te achterhalen. Die wist te vertellen dat het orgel in 1980 is verkocht en bracht hem in contact met Hans van Oost. Uit zijn archief bleek dat “De Gouden Leeuw” met omzwervingen in Australië terecht is gekomen bij meneer Robson.
Deze wetenschap heeft hij enkele jaren voor zich gehouden tegenover zijn echtgenote. Dit omdat de associatie met draaiorgels niet altijd even gunstig valt bij mensen. Intussen had hij al wel verschillende keren contact met meneer Robson en uiteindelijk is hij er toch mee op de proppen gekomen. Zijn echtgenote stond er in het geheel niet negatief tegenover en gaf hem, in 2002, als kerstcadeau een reis naar Australië. Alles had ze buiten zijn weten om al met meneer Robson geregeld. Hij kon er zo naar toe!
Daar in Australië stond “De Gouden Leeuw” te midden van een hele collectie draaiorgels. Feitelijk was er weinig aan veranderd. De poppetjes, op het orgel, in Volendamse kledendracht waren nu voorzien van Australische kledendracht en het geheel stond nog op de aanhanger zoals het uit Nederland gekomen was.
Techniek
Nu Thor eenmaal op leeftijd was had hij ook aandacht voor de techniek. Robson gaf hem daarop het advies lid te worden van de Kring van Draaiorgelvrienden. Dat heeft hij bij terugkomst direct gedaan. Hij is orgelmusea in Nederland gaan bezoeken en kwam in contact met de familie Broers uit Leiden. Zij hebben ook een Mortier orgel en deze draait beroepsmatig. De familie Broers hebben Thor, vooral technisch, wegwijs gemaakt in de wereld van de draaiorgels.
Replica
De wens om de replica te maken was inmiddels ontstaan en in juni 2005 zag Thor een Goëlette, van 1953, op internet te koop staan. De toenmalige eigenaar was wel een Nederlander maar die had de Renault nog bij Verdun staan. Niet zo heel ver in Frankrijk dus!
Vanaf toen is het allemaal heel snel gegaan. Al bij het naar Nederland halen van de Goëlette had Thor het gevoel dat het vrachtautootje veel te kort was.
Na wat rekenen en meten bleek dit ook zo te zijn. Het chassis moest dus vakkundig verlengd worden. Natuurlijk moest hierbij de stevigheid gewaarborgd blijven maar een ander probleem was ook dat de twee lengtebalken, naar achteren toe, steeds verder van elkaar af lopen. Een goede vriend, zo’n man die uit een stuk metalen plaat werkelijk alles kan maken, wilde de gehele restauratie van de Goëlette wel op zich nemen.
Voordat de zaag in het chassis ging leek het de twee verstandig om even bij het RDW na te vragen of dit wel zo kon. Het antwoord was dat als er geen lengte van de wielbasis op de Franse papieren vermeld stond dat dit dan geen probleem was. Tijdens de restauratie is het chassis met 1,25 meter verlengd en is daarboven op een vlakke vloer gemaakt. Dat de kleuren en materialen die gebruikt zijn niet origineel zijn klopt.
Maar dat was voor Thor ook helemaal niet zo belangrijk. Het was voor hem veel belangrijker dat de Renault hetzelfde werd als de Goëlette uit zijn jeugd. Het moest als het ware een kopie zijn van toen, een replica dus! Uiteindelijk werd de Goëlette RDW-goedgekeurd en kreeg het zijn blauwe importbedrijfkenteken. Een BE-kenteken dus.
Draaiorgel “De Tony”
Een draaiorgel van Mortiermakelij is tegenwoordig ontiegelijk duur. Daar worden prijzen voor gevraagd en gegeven, dat is niet leuk meer… In oktober 2005 belde de familie Broers op en die wisten te vertellen dat er een Mining orgel te koop zou komen in Rotterdam. Een Mortier is een laagtonig draaiorgel en daardoor komt zo’n Mortier dan niet zo schreeuwerig over in de winkelstraat.
Een Mining is ook laagtonig en heeft ook Mortier-onderdelen. Net zoals in de klassiekerhandel nog wel eens voorkomt is verkopen van een orgel het ook iemand gunnen. De Mining, met de naam “Tony”, werd Thor dus ook gegund.
Na de aankoop is het draaiorgel van een Vibratonregister voorzien. Dit zijn orgelpijpen die zijn gemaakt volgens het systeem van Mortier. Dit is een soort “nieuwe wijn in oude zakken”-idee en daarmee komt het laagtonige geluid nog dichter in de buurt van dat van “De Gouden Leeuw”.
Nadat de Goëlette was goedgekeurd is de huif er opgebouwd. Dit uiteraard net zoals dat het vroeger was. Daarna is pas het orgel er ingezet. Hiervoor was de vlakke vloer noodzakelijk. Vandaar dat de verhoogde wielkasten er pas later op zijn gebouwd. Voor de aandrijving van het draaiorgel is voor een één-cilinder Listermotor gekozen. Deze in 1932 geproduceerde motor drijft, met 550 toeren per minuut, een canvasband die de verbinding vormt met het orgelwiel. De bedrijfszekerheid van zo’n oude Listermotor is zeker wel goed te noemen maar voor het geval dat het niet werkt is er ook een elektromotor aangebracht.
De replica van Thor is nu helemaal klaar en nu is hij bezig zich helemaal in te leven in het bestaan van een orgelman! De “Tony” draait nu niet alleen de muziek uit de tijd van “De Gouden Leeuw” maar ook de muziek van nu. Dan moet u denken aan orgelboeken van bijvoorbeeld Jan Smit en André Hazes.
Uiteraard kan in principe ieder muziekstuk vertolkt worden voor het draaiorgel. In samenwerking met een professionele arrangeur is het mogelijk om van uw favoriete liedje een orgelboek te maken! Neem contact op voor de mogelijkheden!
